نارنج قلعه یکی دیگر از بناهای تاریخی شهر نایین می باشد که در بین محله های قدیمی یعنی باب المسجد ، کلوان ، نوآباد واقع شده است و پس از مناره ی مسجد جامع بلندترین قسمتی است که از بقایای یک قلعه قدیمی بر جای مانده است و تماما از خشت خام بنا شده و در میان بافت قدیم شهر کاملا نمایان است و به نامهای نارنج قلعه و نارین قلعه معروف است. بنا به نوشته ی تاریخ نایین طول خشتهای آن نیم ذرع و عرض آن یک چهارم ذرع و وزن آن هفت الی هشت مَن است. بنا به گفته آندره گدار ساختمان قلعه خیلی پیش از اسلام و شاید در دوره ی اشکانیان ساخته شده باشد. دورادور قلعه دیوارهای بلندی داشته که امروز فقط قسمتی از آن باقی مانده است.
نارین قلعه نایین
نارنج قلعه نایین
مورخین و نویسندگان زیادی از این مسیر عبور نموده از روستا و قلعه تاریخی بیاضه یاد نموده اند از جمله آنها می توان به ناصرخسرو ، مقدسی، ابن حقول ... اشاره نمود . قلاع مربوط به دوره ساسانی معمولا" دارای برجهای نیمه دایره و چسبیده به بنا یا کمی جلوتر از دیوار قلعه ساخته می شدند که معمولا" به هم نزدیک بودند و علاوه بر جنبه دفاعی و نظامی سبب زیبایی طرح بنا می شده است .
تنهادرضلع جنوبی قلعه ، ورودی آن قرار دارد که نسبت به حجم بنای تاریخی قلعه کوچکتر می باشد که پس از عبور از آن با دالانهای باریک و پرپیچ و خم به فضای داخلی و اصلی بنا راه می یابیم که همگی به جهت رعایت جنبه های دفاعی و امنیتی در نظر گرفته شده است .
it’s the remnant of a structure that was also known as Narin castle. The construction materials used in the castle, as well as its style of architecture support the idea that it was built in the pre-Islamic era. According to surveys and evidences, this monument might belongs to Partiyan period. The exact application of the castle is not known, however it is thought to have been part of the military and official compounds of the city. Many researchers of the Safavid era have spoken of numerous castles known as Narikh Qalae, which were used for military purposes.
Hence, it can be concluded that Naeen’s Narikh Qalae was also a military establishment. The famous historian and researcher, Estakhri mentioned there was a moat with 3000 feet perimeter dug around the castle.